Aktualnie wielu wykonawców realizujących długoterminowe umowy o zamówienie publiczne stoi przed dylematem realizacji nierentownego kontraktu. Nawarstwiające się problemy jakie wystąpiły w okresie pandemii (odpływ siły roboczej, przerwane łańcuch dostaw, konieczność redukcji zatrudnienia z uwagi na zamknięcie całych branż gospodarki) uległy zaostrzeniu na skutek wybuchu wojny w Ukrainie. Pogarszająca się sytuacja gospodarcza w kraju zmusza więc wykonawców do szukania różnych sposobów, by zapobiegać lub minimalizować straty przedsiębiorstwa związane z wykonaniem nieopłacalnych umów.
Zachęcam wykonawców do przygotowania argumentów, które wykonawca przedstawi w formie wniosku zamawiającemu, a które – finalnie – pozwolą na dokonanie zmian w niekorzystnej umowie.
Punktem wyjścia jest analiza zapisów umowy, bo jest wielce prawdopodobne, iż wyłącznie na podstawie zawartego kontraktu będzie możliwe dokonanie zmian umowy. Jeżeli zapisy umowy nie pozwalają na zawarcie aneksu do umowy (który może dotyczyć np. podwyższenia wynagrodzenia umownego, zmiany zakresu świadczenia, zmiany sposobu realizacji umowy, stosowania klauzul waloryzacyjnych), proponuję powołać się na zapisy ustawy Prawo zamówień publicznych, w szczególności zwracam uwagę na regulację art. 455 ust.1 pkt 4 ustawy i aktualne stanowiska Urzędu Zamówień Publicznych oraz Prokuratorii Generalnej. Okazuje się, iż wykonawca może powołać się na szereg argumentów, które będą stanowiły podstawę do zmiany umowy, bez konieczności wytaczania powództwa sądowego, którego celem będzie dokonanie zmian wynagrodzenia wykonawcy, czy rozwiązanie umowy.
Warto wspomnieć, iż na skutek zmian legislacyjnych, wykonawcy otrzymają najprawdopodobniej kolejne wsparcie, gdyż 15 września 2022 r. sejm uchwalił ustawę o zmianie niektórych ustaw w celu uproszenia procedur administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców (proces legislacyjny jeszcze nie został zakończony). Przywołana regulacja również pozwoli wykonawcy na zmianę umowy w sytuacji istotnej zmiany cen materiałów lub kosztów związanych z realizacją zamówienia publicznego, a tym samym dozwolone będzie np. dokonanie zmiany wysokości wynagrodzenia wykonawcy, terminu wykonania umowy lub czasowego zawieszenia jej wykonania.
Ponieważ wniosek do Zamawiającego, oprócz wskazania podstawy prawnej dokonania proponowanych zmian, powinien zawierać dokumentację potwierdzającą, jak określone okoliczności wpłynęły na realizację konkretnej umowy, ważne jest dobór przemyślanych argumentów, które będziemy przedstawiać zamawiającemu. Nie wystarczy powołać się na ogólnie trudną sytuację rynkową, trzeba wykazać, iż realizacja umowy na aktualnych warunkach zaburza równowagę stron kontraktu. Najlepiej będzie wykazać zamawiającemu, iż waloryzacja umowy jest zdecydowanie korzystniejsza od jej zerwania, skierowania sprawy na drogę sądową, czy doprowadzenia wykonawcy do takiego położenia, iż nie będzie w stanie zrealizować czynności gwarancyjnych czy serwisowych lub nawet całej umowy.
